23.04.2010

Süper Lig'e Kaç Takım? 16-18-20

Öncelikle, spekülasyonlara yer vermemek için, son sözü başta söylemenin faydası var: Türkiye Süper Ligi, şu an için 18 takımda kalmaya devam edecek. Bunun arkasındaki sebepse çok basit: gelecek 4 yılın yayın ihalesini daha yeni yapmış bir federasyon, kendi zararına olacak şekilde ligde takım sayısını arttırmaz, bu sadece aynı fiyata 4 büyük takımın 16 fazla maçını yayınlayacak olan yayıncı şirketin lehine bir durum oluşturur. O yüzden, 20 takım spekülasyonlarını,  bir sonraki yayın ihalesine kadar rafa kaldırabiliriz. 

"İspanya ve İngiltere'de ise futbolun temsil sorunu, liglerin 20 takımlı olmasını sağlamıştır. İspanya, etnik ve siyasi sebeplerden; İngiltere ise en küçük yerleşim birimine kadar yerelleşmiş futbol kültürünün daha geniş temsili için üst düzey liglerini mümkün olduğunca kalabalık tutmaya çalışmışlardır."



İşin uygulaması ne kadar rafa kalksa da, teorisi hakkında konuşmak için bundan uygun bir fırsat olamaz. Spor ortamında, takım sayısı ile ilgili üç temel yaklaşım var. Birincisi, ligin bu haliyle iyi olduğunu savunan 18-ciler; diğeri büyük ligleri örnek vererek 20 takım isteyenler; ve radikal sayıda da olsalar, ligin kalitesinin arttırma değil, azaltma yoluyla iyileşeceğine inanan eski 16 takımlı hale dönelimciler... Sondan başlamak gerekirse, 16 takım şu an için bir hayaldir. Süper Lig'den iki takımın daha düşmesinin siyasi sonuçları olacağından, federasyona yoğun baskı olacaktır. Diğer taraftan, kar marjı artacak 16 takımın oluşturacağı baskı da cabası... Federasyon daha bir derbi maçının ardından yaşanan olayları yönetemezken, bu ikili baskıya hiç dayanamaz. 

20 takımı savunanların tezindeki en zayıf nokta, takım sayısı ile lig kalitesi arasında kurdukları mesnetsiz kalibrasyon. Doğrudur, kaliteli liglerden İtalya, İspanya ve İngiltere'de 20 takım var. Bunlardan İtalya Ligi, 18 takıma dönmeyi düşünüyor fakat blog'da daha önce yazdığım gibi, kuzey ile güney arasında ciddi eşitliksizlikler bulunan ülkede, bu durum büyük olasılıkla Güney'den gelecek takım sayısını azaltacağı için çok da verimli olmayacaktır.


"Liglerimiz, taraftarsız zengin kulüpler ve taraftarı olan ama parası olamayan kulüpler olarak garip bir gruplaşmaya ayrılmış durumda. Bunu aşabilen sayıca az camia var, zaten onlar da bütün başarılara ambargo koymuş durumdalar."

İspanya ve İngiltere'de ise futbolun temsil sorunu, liglerin 20 takımlı olmasını sağlamıştır. İspanya, etnik ve siyasi sebeplerden; İngiltere ise en küçük yerleşim birimine kadar yerelleşmiş futbol kültürünün daha geniş temsili için üst düzey liglerini mümkün olduğunca kalabalık tutmaya çalışmışlardır. Bu sayede, Xerez, Huelva, Stoke, Wigan gibi yerel camialar en üst düzeyde temsil şansı bulmaktadır. Bahsi geçen bu takımlar ya da benzerlerinin, Real Madrid, Barcelona, Liverpool, Chelsea, Manchester United gibi takımların olduğu liglerde, "futbolun kalitesini yükseltmek için" bulunduğunu söylemek açıkçası fazla iyimser bir yorum olur. Fakat bazen temsil, futbolun kendisi kadar önemli bir olaydır. Benzer bir örneği 20 takımlı Fransa Lig'i için de söyleyebiliriz fakat oradaki rekabet diğer iki ligden daha farklı bir boyuttadır: Fransa'da 10 takımlı bir lig bile olsa yine 10 şampiyon adayı çıkarabilirler. Ayrıca, her büyük lig 20 takımlı değildir. 18 takımlı Bundesliga şu an Avrupa'nın en iyi futbol oynanan liglerinden biri. Federal yönetime ve 80 milyondan fazla nüfusa sahip olan Almanya niye 18 takımda derseniz, bunun arkasında Almanların, Anglo-Saksonların "boom-recession" tarzı dalgalı ekonomi yerine, sürdürebilir uzun vadeli ekonomiyi tercih etmesi olduğunu söyleyebilirim. Bundesliga'nın ekonomik devamlılığı şu an 18 takımı kaldırmakta. Televizyon gelirleri takım gelirlerinin yaklaşık %30-35'ine denk geliyor ve Bundesliga ekonomisi, maç gelirleri, sponsor gelirleri ve yayın gelirleri arasındaki en az farkın olduğu, o yüzden de ekonomik tabanı en sağlam lig. Şu an temel hedefleri, sağlıklı bir büyüme elde ederek, kısa vadede İtalya'yı ekarte etmek, uzun vadede ise Premier Lig'e alternatif oluşturmak. O yüzden, takım sayısını arttırmak gibi bir konunun şu an için gündemlerinde olduğunu sanmıyorum. 

Peki Türkiye gibi geniş coğrafyası ve farklı bölgeleri olan bir ülkede, 20 takım temsil eşitliği için daha doğru bir seçim değil mi? Sorunun cevabının evet olması için, öncelikle yerel düzeyde yerleşim birimlerinin hangi takımlarla temsil edildiğine bakmak lazım. Liglerimiz, taraftarsız zengin kulüpler ve taraftarı olan ama parası olamayan kulüpler olarak garip bir gruplaşmaya ayrılmış durumda. Bunu aşabilen sayıca az camia var, zaten onlar da bütün başarılara ambargo koymuş durumdalar. Her yıl milyonlarca dolar, Belediye takımlarına ya da alt liglerin seyircisiz şirket takımlarına akıyor, fakat bu takımlar kazandıkları bütün başarılara rağmen temsil gücünden yoksun oldukları için, uzun vadede futbolumuza harcanan miktarlar kadar katkı yapamıyorlar. Lig sayısını tartışmadan önce, belki de bu kulüp kurma, kulüp satın alma ve şirketleşme konularında ciddi bir revizyona gidilse daha doğru olur. 20 takımlı bir ligde, alttan gelecek takımların yine seyircisiz takımlar olma ihtimali var, belki de Federasyon bütün kamu ve özel şirket takımlarının profesyonel statüsünü değiştirmeli, ondan sonra ligin temsil sorunu ile ilgilenmeli. Adana ve İzmir'in yıllardır takımı olmayan bir ligin, 20 takıma dönmesinin bu bağlamda futbolumuza hiç bir faydası olmayacaktır. 

Peki 20 takıma ne zaman dönülebilir? Açıkçası, futbolumuzun yarattığı ekonomik büyümenin, kıtasal başarı artmadıkça, aynı düzeyde artarak devam edeceğine inanmıyorum. Şu anki, yayın ihale bedeli bile ligimizden çok ligin hitap ettiği pazarın büyüklüğünden kaynaklanmaktadır. Bundan 4-5 yıl sonra olacak ihalede, yayın bedellerinde müthiş bir artış olmayacaktır, o zaman elindeki ürünü daha çekici kılmak isteyen federasyon 20 takımlı ve daha bol maçlı bir lige dönmeyi düşünebilir. Fakat, dediğim gibi, alt liglerde ve kulüp sahipliğinde değişimlere gidilmezse, değil 20, 200 takımlı olsa, Süper Lig'in kalitesinde bir değişim olmaz... 

1 yorum:

bonaventure dedi ki...

okay karacan bir programda 10 takımlı olsun demişti. iskoçya ligi gibi. bende dedim 3 takım olsun kafamız rahat olsun:)